13:58 კაცია-ადამიანი?! (განხილვა/პერსონაჟები) |
სიუჟეტი და ძირითადი თემები ილია ჭავჭავაძის მოთხრობა „კაცია ადამიანის“ მთავარი გმირი ლუარსაბ თათქარიძეა. კარგად ჩასუქებული ძველი ქართველი თავადი იყო. თავი ისეთი მსხვილი ჰქონდა, რომ კაცი იფიქრებდა კისერი მხრებში ჩაუცვენიაო, წითელი ფაფუკი ღაბაბი, დიდრონი თვალები, რომელიც ყოველთვის ჩასისხლიანებული ჰქონდა, მეტყველად გამოიყურებოდა. მის აღნაგობას ასევე გაბერილი და მეტად პატივსაცემი ღიპიც ემატებოდა. წითელი თურაშაულის ვაშლივით აწითლებული ლოყები და მსუქანი კოტიტა თითები. ლუარსაბისთვის, რომ ქართველ კაცს შეეხედა „იმ მონაბერ სულს ვერსად დაინახავდა, თითქო ჩამკვდარაო“ ისე გაშლილიყო მის ბრწყინვალების ქონშია. „ქართველ კაცს არც ქარის შემოტანილი უნდა და არც გატანილი“, „ის მონაბერი სული“ ქარად ხომ არ მიიღო ჩვენმა ლუარსაბმა? ლუარსაბს სწავლა-განათლება არ ჰქონდა, რომ ჰქონოდა ესოდენ მსუქანიც აღარ იქნებოდა. ხშირია ხოლმე როცა სული ჭლექდება, ხორცის დღეობა მაშინ არის. რაზეც დიდად არც კი წუხდა. იტყოდა ხოლმე ეგ ახლანდელი ჭირიაო. მისი დამოკიდებულება სწავლი მიმართ მეტად უცნაური და საკვირველი იყო. ლუარსაბის აზრით, „კაცი ძირგავარდნილი ქვევრია, რომელსაც დღე-ყოველ უნდა ჩააყარო ხორაგი და ჩაასხა სასმელი, მაგრამ კიდევ მაინც ვერ აავსო“. როდესაც საუბარი განათლებაზე ჩამოვარდებოდა ლუარსაბი ამოოხვრით იტყოდა, ხოლმე „რაც ეგ ეშმაკური სკოლები შემოიღეს, ბატონო, ქართველი კაცის ხეირი მაშინ წავიდა“. ამ სიტყვებს ისე გულმტკივნეულად იტყოდა ხოლმე, თითქოს ქვეყანა ებრალება ჭირისაგანო, თანაც იმას დააყოლებდა-„მე თუ სწავლა არა მაქვს, რა კაცი არ ვარ და ქუდი არ მახურავსო? ლუარსაბი საკუთარი შეხედულებების გამართლებას ძველ დროში ეძებდა,მისი აზრით „უწინდელ დროში ყველაფერი თავის დონეზედ იყო მოყვანილი, ყველა თვის ქერქში იყო. ვენაცვალე!.. კაი ცხენი, კაი თოფი, მარჯვე მკლავი და კაცი იყავ პატიოსანი“, თუმცა არც ამ შემთხვევაში დაინდო თავადი ავტორმა და პირდაპირ მიახალი: „ეჰ, ჩემო ლუარსაბ! ვიცი გულწრფელი კი ხარ, როგორც ყველა ქართველი, მაგრამ ძველ დროს ტყუილად შეჰნატრი, რომ არც კი იცი, რა იყო სანატრელი ძველ დროში? ცხენი განა ეხლა კი არ არის? თოფი განა ეხლა კი ნიშანში ვერ მივა? მარჯვე მკლავი ცოტაა? ეხლაც არის ეს ყველაფერი, მაგრამ ის გული აღარ არის, ის გულის სიმხურვალე, ის თავგამოდება მამულისთვის, რომელიც კაი ცხენს და კაი თოფს კაი საქმეში ახმარებდა“.აკაკი ბაქრაძის თქმით, ლუარსაბ თათქარიძის უბადრუკი სახლ-კარის ხილვა ყოველ ნორმალურ ადამიანში ერთ სურვილს უნდა იწვევდეს: ხელები დაიკაპიწოს, ნებისყოფა მაქსიმალურად დათმოს, მდგომარეობა გონივრულად დაიჭვრიტოს და არსებობის შესანარჩუნებლად თავდაუზოგავად იშრომოს. თუმცა თუ გავიხსენებთ, რომ ამ ლოგიკური დასკვნის მაგიერ ლუარსაბი უზომოდ კმაყოფილი და კვეხნის დაუოკებელი სურვილით სავსე, თანაგრძნობის სურვილი წამსვე გაიფანტება და თათქარიძეობა ყველასთვის მიუღებელი გახდება. ძნელია მოიწონო „ჩაგოდრებული ჩასორსლებული“ დარეჯანის ცრუსაქმიანობა და კვეხნა. მართალია, ტახტიდან დილიდანვე შავარდენივით გადმოფრინდებოდა, შუბლსაფენზე ჩითმერდინსაც წაიკრავდა, სიჩქარის გამო ჩითის კაბას ზოგჯერ უკუღმაც ჩაიცვამდა, ჩუსტს შიშველ ფეხზე შეიმოსავდა და ჩაილურისკენ დაეშვებოდა, მაგრამ სამწუხაროდ, სწორედ ახლა იწყებოდა კნეინას უთავბოლო საქმიანობა: „იქ მუჯლუგუნს წაჰკრავდა,საკერავზედ მთვლემარე წირპლიან გოგოსა, აქ თავში ჩაუტყაპუნებდა ძონძებში გახვეულ მურიან ბიჭსა: აქ იმას გაუწყრებოდა-რაზედ? თვითონ კნეინამაც არ იცოდა-რაზედ; აქ იმას გამოგილანძღავდა-რისთვის? არც ეს იცოდა კნეინამ; დასწყებლიდა, დაჰქოლავდა, დასტუქსავდა- ერთი სიტყვით-მთელის ღამის ნაგუბარსა წამოანთხევდა ქვეშევრდომებზედ,- და მერე დაღლილი და დაქანცული შემობრუნდებოდა; თუ გოგო დახვდებოდა, ვერ მოითმენდა, რომ ერთი მუჯლუგუნი კიდევ არ ეთავაზებინა, „მეხი კი დაგეცა“-საც ზედ დაატანდა, თუ ქეიფზედ იყო,-და ეგრე ქანცგაწყვეტილი შეგორდებოდა ოთახში. სამწუხაროა, რომ ლუარსაბ თათქარიძესთვის არასდროს არ ყოფილა მნიშვნელოვანი სრულყოფილებისკენ ლტოლვა. მეტიც, მას ამაზე წარმოდგენაც კი არ ჰქონია. მისი გარეგნობა, ცხოვრების წესი, შეხედულებები, თვისებები სრულიად საპირისპიროს მეტყველებდა. მწერალი ამ დამოკიდებულებებს ქართველი კაცის ბუნებით ხსნის, რომელიც „ბედსაც და უბედობასაც თანაბრად ემორჩილება ხოლმე. არც ერთისთვის გაიხეთქს თავს და არც მეორისთვის დაიწყებს ბრძოლას, არის ასე ყველგან ერთნაირად გულგრილი და შეუპოვარი. ამ გულგრილობას და შეუპოვრობას კმაყოპილებად ადიდებენ, კმაყოპილება კიდევ-ვიღაცამა სთქვა ბედნიერება არისო“და იყო ლუარსაბიც ბედნიერი და თვითკმაყოფილი. აკაკი ბაქრაძის თქმით, ლუარსაბ თათქარიძის უბადრუკი სახლ-კარის ხილვა ყოველ ნორმალურ ადამიანში ერთ სურვილს უნდა იწვევდეს: ხელები დაიკაპიწოს, ნებისყოფა მაქსიმალურად დათმოს, მდგომარეობა გონივრულად დაიჭვრიტოს და არსებობის შესანარჩუნებლად თავდაუზოგავად იშრომოს. ძნელად მოსაწონებელია „ჩაგოდრებული ჩასორსლებული“ დარეჯანის ცრუსაქმიანობა და კვეხნა. მართალია, ტახტიდან დილიდანვე შავარდენივით გადმოფრინდებოდა, შუბლსაფენზე ჩითმერდინსაც წაიკრავდა, სიჩქარის გამო ჩითის კაბას ზოგჯერ უკუღმაც ჩაიცვამდა, ჩუსტს შიშველ ფეხზე შეიმოსავდა და ჩაილურისკენ დაეშვებოდა, მაგრამ სამწუხაროდ, სწორედ ახლა იწყებოდა კნეინას უთავბოლო საქმიანობა: „იქ მუჯლუგუნს წაჰკრავდა,საკერავზედ მთვლემარე წირპლიან გოგოსა, აქ თავში ჩაუტყაპუნებდა ძონძებში გახვეულ მურიან ბიჭსა: აქ იმას გაუწყრებოდა-რაზედ? თვითონ კნეინამაც არ იცოდა-რაზედ; აქ იმას გამოგილანძღავდა-რისთვის? არც ეს იცოდა კნეინამ; დასწყებლიდა, დაჰქოლავდა, დასტუქსავდა- ერთი სიტყვით-მთელის ღამის ნაგუბარსა წამოანთხევდა ქვეშევრდომებზედ,- და მერე დაღლილი და დაქანცული შემობრუნდებოდა; თუ გოგო დახვდებოდა, ვერ მოითმენდა, რომ ერთი მუჯლუგუნი კიდევ არ ეთავაზებინა, „მეხი კი დაგეცა“-საც ზედ დაატანდა, თუ ქეიფზედ იყო,-და ეგრე ქანცგაწყვეტილი შეგორდებოდა ოთახში. საინტერესოა დარეჯანის სულიერი სამყაროც. გლეხის ქალი ბაბალესთან საუბრისას დარეჯანი გულდაწყვეტით ამბობს, რომ მან მხოლოდ შაკიკის და და სუნთქვილის ლოცვა იცოდა, ელისაბედს კი თუ დავუჯერებთ, დარეჯანმა ჯადოობაშიც გაწაფული იყო და სოლომონ ბრძენის წიგნიც წაკითხული ჰქონდა. ლუარსაბისა და დარეჯანის ჰარმონიულ ყოფას ერთადერთი რამ აკლდა – ცოლ-ქმარს შვილი არ ჰყავდა. ცოლ-ქმარმა მკითხავის რჩევის თელეთის ხატიც მოილოცა, მაგრამ უშედეგოდ. დარეჯანის მუცელში არც ყმაწვილმა გააჩუჩუნა და არც კაბა დაუვიწროვდა. მიუხედავად ამისა, დარეჯანი იმედს არ კარგავდა და ქმარს ამშვიდებდა: „ვშობავ, შენ ნუ მოუკვდენი ჩემს თავს, ვშობავ, თუ აგრეა!“ სიზარმაცე, შური, უსაქმურობა, გაუტანლობა… სოციალური და ეროვნული მანკიერებანი ლუარსაბის სახეშია შერწყმული. უარყოფითი პერსონაჟების დახატვით ავტორი შეახსენებს თავის თანამედროვე საზოგადოებას, როგორ არ უნდა იცხოვრონ, სწორედ ამიტომ მიმართავს მკითხველს: „ ნუ იფიქრებ, რომ ამ მოთხრობას შენი გაჯავრება უნდა. ამას მარტო ის უნდა, რომ შენ დაგანახვოს-რამოდენადაც შეძლება აქვს-შენი ცუდი, შენი ავი, რომ იცოდე, რა გაისწორო. მინამ სარკეში არ ჩაიხედავ, ან სხვა არ გეტყვის, ხომ ვერ გაიგებ, რომ პირზედ ურიგობა რამ გატყვია? ეს მოთხრობა სარკე იყოს და მე-თუ გინდა-მთქმელი ვიქნები. დააკვირდი, იქნება გეცნოს რამე. ესეც იცოდე: მარტო შენი მტერი დაგიმალავს, შენს სახეზედ რომ ურიგო ჰნახოს რამე, მოყვარე კი მაშინვე სარკეს მოგიტანს, რომ გაისწორო და ხალხში არ შერცხვე. მეც მოყვარესავით გექცევი, – სარკე მოგიტანე, ამაზედ როგორ უნდა გამიწყრე?!“ AZREBI.GE რიტორიკაში წერია, ყველაფერი შესავლით უნდა დაიწყოს კაცმაო და ჩემი შესავალი ეს შეკითხვა იქნება: რატომ გვაშინებს და გვეზიზღება სხვა ადამიანი, როდესაც ამის რეალური მიზეზი არ გაგვაჩნია? ანუ, როდესაც სხვა ადამიანის ზიზღის თუ მისი შიშის მიზეზი არა რაიმე კონკრეტული ქმედებაა, რომელმაც ესა თუ ის პიროვნება დააზარალა, არამედ მისი ცხოვრების წესი. პასუხის ძებნა ილია ჭავჭავაძის “კაცია-ადამიანი?!”-თ დავიწყოთ. უკვე დავიწყეთ კიდეც. შეამჩნევდით. ამ, ისევე როგორც ალბათ ყველა ტექსტის გაგებისათვის სათაურს მნიშვნელოვანი როლი აქვს. კითხვისა და ძახილის ნიშნები ერთგვარი გამოწვევაა, რომელიც წინასწარ განგვაწყობს, თუ როგორ უნდა წავიკითხოთ ტექსტი. სათაური გვეკითხება, არის თუ არა ყველა ადამიანი ადამიანი და ჩვენ, ტექსტის წაკითხვის შემდეგ უნდა გავცეთ ამ შეკითხვას პასუხი. როგორც წესი პასუხი უარყოფითია. არა - ლუარსაბის და დარეჯანის მგავსი ცხოვრება არ არის ადამიანური. მსგავსი ცხოვრება დასაგმობია, როგორც არაადამიანური. ამგვარად წაკითხული “კაცია-ადამიანი?!” აუცილებლად გულისხმობს დისტანციას მკითხველსა და პერსონაჟებს შორის. “აი, ლუარსაბი რა ცუდი კაცია” - ვამბობთ ჩვენ და ვწყნარდებით, რომ რახან ჩვენ მის ცუდობას ვხედავთ და ვგმობთ, თითქოს ეს ცუდი ჩვენში არ არსებობდეს. მაგრამ . . . მაგრამ ილია ჭავჭავაძის მიერ 1869 წელს გამოქვეყნებული ნაწარმოების სათაურში არანაირი კითხვის ნიშანი არ ფიგურირებს. მას ჰქვია: “კაცია, ადამიანი”. ასეთი სათაური აბსოლუტურად ახლებურად გვანახებს ტექსტს. არანაირი ის - ცუდი ლუარსაბი და მე - კარგი მკითხველი. არანაირი აღშფოთებული შეძახილი “ნუთუ ყველა ადამიანი ადამიანია?!”. კაცია, ადამიანი.” ნიშნავს: ყველა ადამიანია - ვინც ადამიანია. ანუ: არ არსებობს არაფერი არაადამიანური ადამიანში. ამიტომაც, ყველაფერი, რასაც ჩვენ ნაწარმოებში ვხედავთ ადამიანურია და შესაბამისად ის ჩვენშიც არის. “თუ იმათ(ნაწარმოების პერსონაჟებს ლ.ღ.) დასცინებ, მითამ შენის თავისთვის დაგიცინია, თუ დასტირებ — ეგ კაი ნიშანია: სჩანს, სწუხხარ, რომ ამისთანანი ვართ, სჩანს, შენის თავის გასწორების განზრახვამ ფრთა აიბა.” სწორედ ზემოთაღნიშნულის გათვალისწინებით არის შესაძლებელი, რომ სხვისი დაცინვით საკუთარ თავს დავცინოთ. მე ვარ სხვა - და ეს გაერთიანება სხვასა და ჩემს შორის ხდება სიტყვაში - ადამიანი. მე ორი რამე ვარ ერთდროულად: მე - და ადამიანი. ეს უკანასკნელი კი თავის თავში აერთიანებს როგორც ადამიანის ყველა აწ უკვე გამოვლენილ კონკრეტულს, აგრეთვე ყველა შესაძლო გამოვლენას, როგორადაც ადამიანი შეიძლება გამოვლინდეს. როგორც ხვდებით საუბარი ეხება უსასრულობას, რამდენადაც არ არსებობს სასრული რიცხვი იმისა, თუ რა სახით შეიძლება გამოვლინდეს ის, რასაც ჩვენ ადამიანს ვუწოდებთ. სამაგიეროდ ყველა ის ფორმა, რა ფორმითაც ის უკვე გამოვლინდა, ზუსტად ვიცით, რომ ჩვენს შესაძლებლობლების ფარგლებში უკვე არსებობს. დავაკვირდეთ, როგორი სიამოვნებით ვიტყვით ხოლმე: ჩვენ მთვარეზე დავჯექით; ჩვენ ატომი დავიმორჩილეთ, ევერესტი დავიპყარით. . . სიამოვნებით მივიწერთ იმას, რაც გააკეთა სხვამ, მაგრამ მსგავსი დამოკიდებულება ჩვენსა და ადამიანს შორის ეხება არა მხოლოდ პოზიტიურ მოლენებს, არამედ ნეგატიურსაც. რაც არ უნდა მტკივნეული იყოს ჩვენ იძულებულნი ვართ, რომ ყველაფერი ცუდი, რაც კი ადამიანს ჩაუდენია აგრეთვე ადამიანურად მივიჩნიოთ და როგორც ასეთი ჩვენი საკუთარი შესაძლებლობების ფარგლებში მოვათავსოთ. ჩვენ არა მხოლოდ მთვარეზე დავჯექით, არამედ გავანადგურეთ ცივილიზაციები მათი ოქროს დასაუფლებლად; დავხოცეთ უდანაშაულო ხალხი განსხვავებული რელიგიური აღმსარებლობის გამო; ცეცხლზე დავწვით ქალები, ვინაიდან გვეშინოდა მათი; ცეცხლზე დავწვით მეცნიერები, ვინაიდან ჭეშმარიტების ჩვენეულ ვერსიას, ანუ ჩვენი ძალაუფლების წყაროს ეჭვქვეშ აყენებდნენ; გამოვაცხადეთ ადამიანთა ჯგუფები არაადამიანებად და გავანადგურეთ ისინი, როგორც ნივთებს ანადგურებენ ხოლმე. ყველაფერი ჩამოთვლილი ჩემი, კონკრეტულად ჩემი შესაძლებლობლების ფარგლებშია და გარემოებების მიხედვით ნებისმიერ მომენტში შეიძლება განხორციელდეს. რომაელი ფილოსოფოსის სიტყვებით რომ შევაჯამოთ: "Homo sum, humani nihil a me alienum puto"1. როგორც უკვე ვთქვი, ადამიანი უსასრულო შესაძლებლობათა სიმრავლეა და არანაირად არ არის ერთხელ და სამუდამოდ წინასწარგანსაზღვრული არსება. ერთადერთი რაც წინასწარგანსაზღვრულია არის ის, რომ მას საკუთარ ცხოვრებაზე არჩევანის გაკეთება მოუწევს. ასეთ შემთხვევაში კი, უნდა არსებობდეს ძალა, რომელიც ამ შესაძლებლობებს ან განახორციელებს ან არ განახორციელებს. უფრო სწორედ აირჩევს თუ რომელი შესაძლებლობა უნდა განხორციელდეს და რომელი არა. ეს ძალა ჩვენი თავისუფალი ნებაა. სწორედ თავისუფალი ნება არის ის, რაც ყველაზე მეტად ადამიანურია და მეტიც - სწორედ ის არის, რაც ჩვენ ღმერთისმაგვარად გვაქცევს. როგორც დეკარტი ამბობდა, ღმერთში და ჩემში თავისუფალი ნება თანაბრად არის მოცემული. იმ მომენტში, როდესაც ევამ და ადამმა იგემეს აკრძალული ხილი, ისინი გახდნენ ღმერთის მსგავსნი. მათ მიეცათ უნარი ერთმანეთისაგან განერჩიათ კეთილი და ბოროტი, და სწორედ ასე შემოვიდა სამყაროში არჩევანი. ადამიანი უბრალოდ კი აღარ იყო მანქანა, რომელიც ღმერთის მიერ დაწესებულს აღასრულებდა დაუფიქრებლად, არამედ მას მიეცა საშუალება თავად გაერჩია ერთმანეთისაგან რა არის კარგი და რა ცუდი. სამწუხაროა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ გადმოცემის თანახმად სწორედ ამ აქტით დავუახლოვდით ღმერთს, ჩვენ მაინც გამუდმებით ვწუხვართ, რომ ედემის ბაღიდან გამოგვაგდეს. ამაზე წუხილი ნიშნავს იმ მდგომარეობაზე ოცნებას, როდესაც ჩვენ თავისუფალი ნება არ გვქონია. ანუ როდესაც ჩვენ ჩვენი თავი არ გვეკუთვნოდა. მდგომარეობაზე, როდესაც ჩვენში ბევრად უფრო ცოტა იყო ღვთაებრივი, ვიდრე ეს არის დღეს. სწორედ ეს არის ადამიანის პარადოქსი: ერთი მხრივ ჩვენ ვართ თავისუფალნი, მაგრამ მეორე მხრივ ყველაზე მეტად ეს თავისუფლება გვეზიზღება და გვაშინებს. სიამოვნებდით დავთმობდით მას, თუკი ამის საშუალება გვექნება და არაერთხელ გაგვიკეთებია კიდეც ასე. რაც უფრო ნაკლები არჩევანის გაკეთება უწევს კაცს, მით უფრო ბედნიერია იგი. ამით შეიძლება აიხსნას ნოსტალგია, რომელიც საბჭოთა კავშირში ნაცხოვრებ ზოგიერთ ადამიანს აქვს ხოლმე. მათ რომელიმე საბჭოთა პროდუქტი კი არ ენატრებათ, არამედ თავად ის ფაქტი, რომ პროდუქტებს შორის არჩევანის გაკეთება არ უწევდათ. კეთილისა და ბოროტის, კარგისა და ცუდის ერთმანეთისგან გარჩევა სხვას ჰქონდა თავის თავზე აღებული. გამოფენაზე, ლიტერატურულ საღამოზე, თეატრში თუ კინოთეატრში უკვე ის პროდუქტი იყო, რომელიც კარგი იყო, ვინაიდან მას უკვე ჰქონდა გავლილი კარგისა და ცუდის ფილტრი. დაუშვეს, ე.ი. კარგია და მე მხოლოდ ტაშის დაკვრაღა მევალება. გაუმარჯოს არჩევანისგან, თავისუფლებისაგან თავისუფლებას. მაშ ასე, ადამიანი არის უსასრულობა, რომელიც საკუთარ თავს ირჩევს და ადგენს და ამავდროულად ის არის არსება, რომელსაც არჩევანი ყველაზე მეტად აწუხებს. მაგრამ როგორ უმკლავდება ის ამ დილემას? მარტივად: ის განსაზღვრავს საკუთარ თავს როგორც მუდმივსა და უცვლელს, როგორც წინასწარგანსაზღვრულს და უარს ამბობს საკუთარი თავის არჩევანადმყოფად მოაზრებაზე. ასეთ ვითარებაში ძალიან მნიშნელოვანია, რომ არსებულად(ერთადერთ შესაძლებლად) წარმოჩინდეს მხოლოდ ის, რასაც თავად წარმოადგენს, ხოლო ყველაფერი დანარჩენი შესაძლებლობის სფეროდანაც კი უნდა გაქრეს. როგორც ჯორდანო ბრუნო დაწვა ეკლესიამ, როგორც “არასწორი” ლიტერატურა გაანადგურა ნაციონალ-სოციალისტურმა პარტიამ გერმანიაში, მსაგვსადვე ვართ ჩვენ მზად გავანადგუროთ ყველა სხვა, რომელიც ჩვენ ჩვენივე ყოფნის ალტერნატივას გვთავაზობს, რათა არ ვიფიქროთ, რომ სხვანაირადყოფნაც შეგვეძლო. ამგვარი ბრძოლა განსხვავებულთან არის ადამიანობის წინააღმდეგ გალაშქრება, ვინაიდან ის უარჰყოფს საკუთარ თავში არჩევანის შესაძლებლობას. ადამიანადყოფნის არსი კი მდგომარეობს იმაში, რომ ჩვენ ვიყოთ უთვალავ ალტერნატივათა სამყაროში და ყოველთვის შეგვეძლოს იმ არჩევანის გაკეთება, რომელსაც სწორად მივიჩნევთ. მოთხოვნა უალტერნატივობისა არის მოთხოვნა არაადამიანურობისა. ადამიანის შიში თავისუფლებისა იმდენად დიდია, რომ იგი თავისუფლებისკენ ნებისმიერ მოწოდებას ამახინჯებს და ცდილობს თავისდასასიკეთოდ წარმოაჩინოს იგი. სწორედ ამ თავისუფლებამოძულეობის გამო დაემართა მაგალითად ქრისტიანობას ის, რაც მას დაემართა. შორს რომ არ წავიდეთ, დავაკვირდეთ მოწოდებებს რომლებიც საქართველოში ხშირად გვესმის ხოლმე: საქართველოში არ არის მეძავთა ადგილი; საქართველოში არ არის მრუშთა ადგილი; საქართველოში არ არის უმცირესობათა და განსხვავებულთა ადგილი; კიბატონო, მაგრამ ამ ლოგიკით საქართველოში არც ქრისტიანებისთვის ყოფილა ადგილი. ვინაიდან სადაც არ არიან მეძავები რომლებიც ბრბოსაგან უნდა დავიცვათ და დავეხმაროთ ცხოვრების უკეთესად მოწყობაში; სადაც არ არიან უმცირესობები, რომლებიც უნდა შევიკედლოთ; სადაც არ არიან ცოდვილები, რომელთაც უნდა შევუნდოთ იქ არც ქრისტიანობა არსებობს. რა უნდა ტოლერანტობას იქ, სადაც განსხვავებული არ არსებობს? რა უნდა შემწყნარებლობას იქ, სადაც არაფერია შესაწყნარებელი? ქრისტიანობის სახელით სამყაროსგან ცოდვის განდევნის მოთხოვნა მეორეხარისხოვანი რამ არის. ცოდვის განდევნა პირველ რიგში შესაძლებელია მხოლოდ საკუთარ თავში და ეს ხდება იმ მომენტში, როდესაც ჩვენ კარგს ვირჩევთ ცუდის მაგივრად. ქრისტიანობა სწორედაც რომ აღიარებს ადამიანის უსაზღვრო თავისუფლებას და უფრთხილდება მას, ვინაიდან ღმერთს არ სჭირდება მონები, რომლებიც გაუაზრებლად აკეთებენ თუნდაც სიკეთეს, მხოლოდ იმიტომ, რომ მან ბრძანა ასე, არამედ მას სურს, რომ ადამიანმა თავად მიიღოს გადაწყვეტილება, უნდა თუ არა მას იმის გაკეთება რაც ღმერთმა დააწესა, როგორც ალტერნატივა ბევრ შესაძლო ალტერნატივათა შორის. წესით და რიგით უკვე ნათელი უნდა გამხდარიყო სხვა ადამიანთა უმოტივო ზიზღის მიზეზი. მას შეიძლება შურიც დავარქვათ. შური იმისა, რაც მე შეიძება ვყოფილიყავი და არ ვარ, ვინაიდან მე მხოლოდ სასრული არსება ვარ და არ მაქვს უნარი ერთდროულად ვიყო ყველაფერი რაც შემიძლია რომ ვიყო. როდესაც მე ვხედავ სხვას, ვაცნობიერებ, რომ მეც შემეძლო მსგავსი ვყოფილიყავი. თუკი სხვადყოფნის სურვილი ძალიან დიდია ეს ჩემში იწვევს იმედგაცრუებას საკუთარი ცხოვრებით, და ვინაიდან ჩემი ცხოვრება მაინც ჩემია მე მას ვაცხადებ ერთადერთად და ვანადგურებ ყველა ალტერნატივას, რათა მეორეჯერ აღარ დავეჭვდე საკუთარი ცხოვრების წარმატებულობაში. გამოდის, რომ ჩემგან განსხვავებული ადამიანების დევნით მე ჩემს თავში განვდევნი იმ სხვას, რომელიც ჩემში შესაძლებლობის სახით ცოცხლობს. სხვა ადამიანებთან ბრძოლით, მე ვებრძვი საკუთარ თავს. ეს ბრძოლა მუდმივია და მას წამქეზებლებიც ჰყავთ. ადამიანები, რომლებიც წინ მიუძღვებიან ბევრს ალტერნატივებთან ბრძოლაში. ეს ადამიანები არა მხოლოდ მხდალები არიან თავად, არამედ შეურაცხყოფას აყენებენ ადამიანის მთელს მოდგმას იმით, რომ მათ არჩევანის მიღებისათვის უუნაროდ წარმოაჩენენ. ის ვინც სხვის მაგივრად ალტერნატივებს კლავს აღიარებს, რომ მეორენი სუსტები არიან საკუთარი ცხოვრების დამოუკიდებლად წარმოებისათვის. თითქოს ადამიანს არ შესწევდეს საკუთარ ცხოვრებაზე პასუხისმგებლობის აღება, კეთილისა და ბოროტის დამოუკიდებლად გარჩევა. ამ ადამიანებთან ბრძოლა შესაძლებელია მხოლოდ ერთი მეთოდით: ჩვენ უნდა ვაჩვენოთ ყველას, რომ ნებისმიერი ადამიანის ბედი მის ხელთ არის და რომ მას შეუძლია საკუთარი ცხოვრების მოწყობა აბსოლუტურად დამოუკიდებლად. ჩვენ უნდა გავაჩინოთ რწმენა ადამიანისა, რომელიც საკუთარ თავში აღმოაჩენს საკმარის ძალას არ შეუშინდეს ალტერნატივებს და მშვიდად იცხოვროს მათ შორის. სწორედ ასეთი ადამიანისკენ მოწოდებაა ქრისტიანობაც და სწორედ ამის დამალვას ცდილობენ ხოლმე ხშირად: “Ты не сошел с креста, когда кричали тебе, издеваясь и дразня тебя: „Сойди со креста и уверуем, что это ты“. Ты не сошел потому, что опять-таки не захотел поработить человека чудом и жаждал свободной веры, а не чудесной. Жаждал свободной любви, а не рабских восторгов невольника пред могуществом, раз навсегда его ужаснувшим. Но и тут ты судил о людях слишком высоко, ибо, конечно, они невольники, хотя и созданы бунтовщиками.”2 მე ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ ადამიანის სიძლიერის რწმენა არ არის გადაჭარბებული და მცდარი, როგორც ეს დიდ ინკვიზიტორს და მის მგავს ადამიანებს მიაჩნიათ. მე მჯერა, რომ ადამიანში უფრო მეტია მეამბოხე ვიდრე მორჩილი და მე მჯერა, რომ ადამიანი თავისუფლებისთვის არის შექმნილი და არა მონობისათვის. იმაშიც ღრმად ვარ დარწმუნებული, რომ ძლიერ ადამიანს არავითარ შემთხვევაში არ აშინებს შესაძლებლობები, რომლებიც მის გარშემოა და ის არავითარ შემთხვევაში არ შეეცდება ამ შესაძლებლობების განადგურებას სხვათა განადგურებით, ვინაიდან ხვდება, რომ არჩევანის არ ქონა - ეს მონობის მეორე სახელია. ჩვენ უნდა დავიცვათ მრავალფეროვნება, ჩვენ უნდა მივცეთ სხვა ადამიანებს არსებობის საშუალება, რათა დავიცვათ და გადავარჩინოთ ადამიანი ჩვენში. ძნელია, მაგრამ როგორც პოეტი იტყოდა: “ Nobody said it was easy”.3 ლუარსაბის დახასიათება ( luarsabis daxasiateba ) ამ ქვეყნად ბევრი კაცი არსებობს ვინც ადამიანის დანიშნულებას არ ასრულებს. ზუსტად ამ საკითხთან დაკავშირებით დაწეერა ილია ჭავჭავაძემ თავისი მოთხრობა “კაცია-ადამიანი?!” რომელიც მოგვითხრობს უდარდელ, მსუნაგ თავადზე და ზედმიწევნით გვიჩვენებს თუ როგორი თავადები იყვნენ საქართველოში. “კაცია-ადამიანი?!” თითქოს ორაზროვანი სათაურია რომელიც გვეუბნება, რომ ყველა კაცი ადამიანი არ არის, ან პირიქით. ამ მოთხრობის მთავარი პერსონაჟი ლუარსაბ თათქარიძე ძველი ტიპიური თავადია, რომლის აზრითაც კაცი ძირგავარდნილი ქვევრია, რომელსაც დღეყოველ უნდა ჩააყარო ხორაგი და ჩაასხა სასმელი, მაგრამ კიდევ მაინც ვერ აავსებ. ამ დანიშნულებას თვით ლუარსაბი ზუსტად ასრულებდა და ამაზე მისი შესახედაობაც მეტყველებდა. მსხვილთავიან ბატონს მორგვივით სქელი კისერი და გონიერად გადმოგდებული, დიდად პატივსაცემი და პატივცემული ღიპი ჰქონდა. თავადს არ გააჩნდა სწავლა და მის მიზანსაც ვერ ხედავდა. რაც სკოლები აშენდა, ბავშვები ვეღარ სჭამენო, თითქოს და გულისტკენით იტყოდა მისი უდიდებულესობა. დიდად პატივსაცემ ლუარსაბს ერთი სიმრგვალის და ერთი სისულელის ცოლი ჰყავდა. ორივენი მუცლის მონები იყვნენ და მათი ყოველდღიური საზრუნავიც საჭმელი იყო. ლუარსაბის ცით მონაბერი სული ჩამკვდარი იყო მის ქონში, თითქოს თავადმა ქარს გაატანა თავისი სულიერება. თავადს თავისი თავი უმანკო და უცოდველი ეგონა, რადგან სხვისთვის არც ცუდი ჩაედინა და არც წირვა-ლოცვას მოკლებია. ხშირად სმენია ლუარსაბს წირვა-ლოცვაზე სიტყვები “ვითა მამა ზეცისა, იყავ შენ სრულიო.” ლუარსაბი ცხოვრობს იმისთვის რომ იცხოვრობს, ესე იგი ეცადო, რომ ვითა მამა ზეცის, იყო შენც “სრული” „რომელნიც არც თავის სიცოცხლით უმატებენ რასმეს ქვეყანასა და არც თავის სიკვდილით აკლებენ. “| მიმაგრება: სურათი 1 |
|
|
იტვირთება რეკლამის ბარი...
| სულ კომენტარები: 0 | |