რომის იმპერია და მისი დაპყრობები , პუნიკური ომები .
Category: ისტორია |
Views: 2290 |
Added by: mariami |
Date: 2017-03-31
|
|
გაიუს იულიუს კეისარი (ლათ.IMP•C•IVLIVS•CAESAR•DIVVS, დ. 12 ივლისი/13 ივლისი, ძვ. წ. 100 ― გ. 15 მარტი, ძვ. წ. 44 მოკლეს) – ძველი რომის ერთ-ერთი უდიდესი პოლიტიკური და სახელმწიფო მოღვაზე, მხედართმთავარი, რეფორმატორი, მწერალი და ორატორი. წარმოშობით პატრიცი. 68 წელს გახდა კვესტორი, 65-ში – ედილი, 62-ში პრეტორი, 60 წელს შეკრა კავშირი პომპეუსთან და კრასუსთან სენატის წინააღმდეგ (პირველი ტრიუმვირატი). 59 წელს გახდა კონსული, 46-ში აირჩიეს დიქტატორად. 44 წელს მოკლეს შეთქმულებმა.
|
ვახტანგ გორგასალი ქართველ მოღვაწეთა იმ პლეადას ეკუთვნის, რომელთაც ჯერ კიდევ თანამედროვეებმა უწოდეს `დიდი~. დიდად, თუნდაც ქართველ მეფეთაგან, საქართველოს ისტორიაში არც ისე ბევრი მოიხსენიება. ვახტანგ გორგასალი ამ მხრივ ერთ-ერთი პირველია. ვახტანგ გორგასალი ძვ. წ. III საუკუნის დამდეგს, ახალი ქართლის სამეფოს შემქმნელისა და ფარნავაზიანთა სამეფო დინასტიის დამაარსებლის – ფარნავაზის ერთ-ერთი გამოჩენილი შთამომავალი იყო. ვახტანგ მეფის ცხოვრებისა და მოღვაწეობის შესახებ, ძირითადად, მის თანადროულად შექმნილი საისტორიო თხზულებიდან (მას `ცხოვრება ვახტანგ გორგასლისა~ ეწოდება) ვიცით. ამ თხზულების ავტორად ვახტანგის სპასპეტი – ჯუანშერ ჯუანშერიანი ითვლება. ვახტანგის `ცხოვრებამ~ XI საუკუნეში გარკვეული რედაქციული ცვლილება განიცადა, რის შედეგადაც, ვახტანგ გორგასლის პიროვნება ლეგენდარული ელფერით შეიმოსა. მის `ცხოვრებაში~ არაერთი ლეგენდარული ამბავი იქნა ჩართული, რაც შემდეგმა გარემოებამ განაპირობა: მიუხედავად იმისა, რომ XI საუკუნეში ვახტანგ გორგასლის მოღვაწეობის დროიდან 500 მეტი წელი იყო გასული, ვახტანგ გორგასლის პიროვნებისადმი ინტერესი, პატივისცემა და სიყვარული მაინც დიდი იყო. ასეთი პატივისცემისათვის ქართლის სამეფოს დედაქალაქად თბილისის გამოსაცხადებლად დაწყებული სააღმშენებლო სამუშაოებიც კმაროდა. ირანელებთან ბრძოლისას სასიკვდილო ჭრილობის მიღების გამო, მართალია, ვახტანგ მეფემ ამ დიდი სახელმწიფოებრივი საქმის დამთავრება ვერ მოასწრო, სამუშაოები `დაჩი მეფემ განასრულა~ და `ვითარ ებრძანა ვახტანგს, იგი (თბილისი ვ.გ.) შექმნა სახლად სამეფოდ~, ქართული საისტორიო ტრადიცია ვახტანგ გორგასალს მაინც თბილისის დამაარსებლად თვლის. სამწუხაროდ, ჩვენი დიდი ეროვნული მოღვაწის – ვახტანგ გორგასლის ცხოვრების ზუსტი წლები ამ უკანასკნელ ხანებამდე გარკვეული არ იყო. საქმეს ის ართულებდა, რომ თარიღი, საიდანაც მისი `ცხოვრების~ ავტორს – ჯუანშერს ვახტანგის მოღვაწეობისა და ქართლში მომხდარი ამბები აქვს ათვლილი, იმთავითვე არ არსებობდა. ჯუანშერი ათვლას ვახტანგის დაბადებიდან იწყებს და მოგვითხრობს, ვახტანგი 7 წლის რომ გახდა მამა გაერდაეცვალა და ასე შემდეგ. მემატიანე თხრობას ირანელებთან `იორსა ზედა~ ბრძოლაში დაჭრილი 60 წელს მიღწეული მეფის გარდაცვალებით ამთავრებს. ე.ი. თუ გვეცოდინება ამ ბრძოლის თარიღი, ვახტანგის დაბადების წელსაც ზუსტად გავარკვევთ. ვახუშტი ბატონიშვილიდან (გარდაიცვალა 1757 წ.) დაწყებული, მკვლევრები დიდი გულმოდგინებით ეძებდნენ ამ ომის თარიღს, მაგრამ იგი ვერც ძველ ქართულ და ვერც უცხოენოვან წყაროებში ვერ იქნა მიკვლეული. სწორედ აღნიშნულმა განაპირობა, სამეცნიერო ლიტერატურაში ვახტანგ გორგასლის გარდაცვალების თარიღი, თითქმის, 50 წლის ფარგლებში – 484-დან 532 წლამდე რომ მერყეობდა. თანამედროვე ქართულ ისტორიოგრაფიაში ვახტანგ გორგასლის გარდაცვალების თარიღად აკად. ივ. ჯავახიშვილის მიერ შემოთავაზებული 502 წელი იყო მიღებული, მაგრამ ჯერ კიდევ 1962 წელს ისტორიკოსმა ლაშა ჯანაშიამ დეტალურად გაანალიზა საისტორიო წყაროთა მონაცემები და აღნიშნა: 502 წელი არ შეესაბამება ისტორიულ რეალობას, ჩვენს ხელთ არსებული ცნობები საშუალებას არ იძლევიან ზუსტად დავათარიღოთ ვახტანგ გორგასლის მეფობა. ჯერჯერობით ჩვენ უნდა დავკმაყოფილდეთ მხოლოდ იმის აღნიშვნით, რომ ვახტანგი მეფობდა V საუკუნის მეორე ნახევარში. ლაშა ჯანაშიას ნაშრომის გამოქვეყნების შემდეგ არაერთმა მკვლევარმა კვლავ სცადა ვახტანგ გორგასლის ცხოვრების წლების დადგენა, მაგრამ ყურადღება მივაქციე ახალ წყაროს `ფირან გუშნასპის მარტვილობა~. ამ თხზულებაში ქართლ-ალბანეთის მარზპანის _ ფირან გუშნასპის გაქრისტიანებისა და ირანის შაჰის მიერ მისი სიკვდილით დასჯის ამბავია გადმოცემული. ეს პიროვნება ქართველი საზოგადოებისათვის კარგად ცნობილი ქართლის მარზპანის – არვანდ გუშნასპის უფროსი ძმა იყო. მარზპანებს ქართლსა და ალბანეთში მდგარი ჯარების სარდლობა, ამ ორი ქვეყნის გამგეობა ევალებოდათ. გუშნასპთა (იგივე მიჰრანთა) საგვარეულო ირანის იმპერიაში დიდი გავლენით სარგებლობდა. მათ ძირითადად სამხედრო თანამდებობები ეკავათ. ხშირად იყვნენ ირანის ჯარების მთავარსარდლები. რაც შეეხება ჩვენთვის საინტერესო ცნობას. სირიელი აგიოგრაფის თანახმად, ფირან გუშნასპის მარზპანობისას `როცა სპარსელებსა და რომაელებს შორის გურზანისა და არანის მხარეში ომი დაიწყო... (ზავის დადების) მეორმოცე წელს ტახტზე ავიდა ხოსრო~. ძეგლში მოხსენიებული `გურზანი~ ქართლის სირიული სახელია, ,,არანი" ძველ ალბანეთს ერქვა. მეფე `ხოსროში~ ირანის შაჰინ-შაჰი ხოსრო I ანუშირვანი იგულისხმება. იგი 531 წელს ავიდა ირანის ტახტზე. მეორე მხრივ, აგიოგრაფის თანახმად, მისი გამეფების წელი რადგან ამიერკავკასიაში `გურზანისა და არანისათვის~ მიმდინარე ომის დამთავრების (ზავის დადებიდან) მეორმოცე წელი იყო, ირანსა და ბიზანტიას შორის ზავი (531-40) 491 წელს დადებულა. სათანადო მასალის გაანალიზების შემდეგ გაირკვა: ჯუანშერის მიერ აღწერილი `იორსა ზედა~ ბრძოლა, სადაც ვახტანგ გორგასალი სასიკვდილოდ დაიჭრა, ქართლის სამეფოს ტერიტორიაზე მომხდარი, ირან-ბიზანტიის ომის, ერთი ეპიზოდი იყო. ე.ი. სირიელი აგიოგრაფი და ჯუანშერი 491 წლის ირან-ბიზანტიის ომის ერთი ბრძოლის შესახებ მოგვითხრობენ. აღნიშნულიდან გამომდინარე, ვახტანგ გორგასლის გარდაცვალება ჩემს მიერ 491 წლით იქნა დათარიღებული. გარდაცვალებისას ვახტანგ მეფე რადგან 60 წელს იყო მიღწეული, მისი დაბადება (491-60) 431 წელზე მოვა. ვახტანგ გორგასლის `ცხოვრების~ ავტორს – ჯუანშერს სწორედ 431 წლიდან აქვს ათვლილი ვახტანგის ცხოვრებისა და ქართლის სამეფოში მომხდარი ამბები. ამ მიკვლევის შემდეგ, შესაძლებელი გახდა ზუსტად განმესაზღვრა ვახტანგის მამის – მეფე მირდატის გარდაცვალების, ვახტანგის დების, მისი ძეების დაბადების წლები და იმდროინდელ ქართლის სამეფოში მომხდარი სხვა მრავალი ამბავი. |
არაბთა სამშობლო არაბეთის ნახევარკუნძულია, რომლის ძირითადი ნაწილი, ზღვისპირა რაიონების გარდა, უდაბნოს უკავია. უძველეს დროში უდაბნოში ბედუინთა მომთაბარე ტომები ცხოვრობდნენ. სიტყვა ბედუინი არაბულად უდაბნოს კაცს ნიშნავს. ისინი მომთაბარეობდნენ თავიანთ ჯოგთან ერთად. მომთაბარე ბედუინები წარმართები იყვნენ, თაყვანს სცემდნენ მთვარესა და მზეს. მათი ღმერთების პანთეონში ერთ-ერთი უმაღლესი ღვთაება იყო ალაჰი, რომელიც შემდგომ ისლამში ღმერთის სახელწოდებად იქცა.
მეწამული ანუ წითელი ზღვის გაყოლებით გადიოდა ძველი სავაჭრო გზა ბიზანტიიდან აფრიკასა და ინდოეთში. ამ გზის გასწვრივ, ზღვისპირა რეგიონებში დაარსდა ქალაქები. მათ შორის უმნიშვნელოვანესი იყო სავაჭრო და საკულტო ცენტრი მექა და უფრო ჩრდილოეთით იასრიბი, რომელსაც მოგვიანებით მედინა დაერქვა.
|
ქართულ-ბერძნული ურთიერთობები სათავეს შორეულ წარსულში იღებს. ამ ურთიერთობის შესახებ უძველესი ცნობები მხოლოდ მითოსმა შემოინახა. ერთი ასეთი მითი ტიტან პრომეთეს ტრაგიკულ ბედზე მოგვითხრობს. გადმოცემით ურჩი პრომეთე, რომელმაც ღმერთებს ცეცხლი მოპარა და კაცობრიობას აჩუქა, სასტიკად დაისაჯა. ბერძენთა უზენაესმა ღმერთმა - ზევსმა, თავგასული პრომეთე კავკასიონს მიაჯაჭვა და სამუდამო ტანჯვისთვის გაწირა. მეორე მითი თესალიელი უფლისწულის იაზონის თავგადასავლს გვამცნობს. მან კოლხეთის მეფე აიეტს ოქროს საწმისი მოსტაცა, მეფის გრძნეული ასული, ულამაზესი მედეაც თან წაიყვანა და შინ ძლევამოსილი დაბრუნდ.
Category: ისტორია |
Views: 6673 |
Added by: TeMo |
Date: 2016-11-05
|
|
მსოფლიო არქეოლოგიურ რუკაზე საქართველო ფართოდ არის ასახული. საქართველოს ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი არქეოლოგიური ძეგლი, რომელიც ამ რუკაზე აღიბეჭდა და დღეს უკვე საყოველთაოდაა ცნობილი, თბილისიდან 80 კილომეტრში, დმანისში მდებარეობს.
არქეოლოგიური ძეგლები ესაა ადამიანის მიერ შექმნილი ნივთიერი კულტურის ძეგლები, რომლებიც არქეოლოგიური კვლევების საგანს წარმოადგენენ. არქეოლოგიურ ძეგლს განეკუთვნება ყველაფერი, რასაც ადამიანის არსებობისა და მოქმედების კვალი ატყვია, მაგალითად, ნასახლარები, ნასოფლარები, ნაქალაქარები, სამარხები, საყოფაცხოვრებო ნივთები, მონეტები, სამკაულები და სხვ. არქეოლოგიური ძეგლები შესაძლოა მიწის ზემოთაც აღმოჩნდეს, მაგრამ უპირატესად ისინი მიწითაა დაფარული და მათ გამოსავლენად საჭიროა არქეოლოგიური გათხრების ჩატარება. არსებობს ასევე წყალქვეშმოქცეული არქეოლოგიური ძეგლებიც.
1991 წელს დმანისი სენსაციური აღმოჩენის ადგილად იქცა, როდესაც აქ უძველესი ჰომინიდის ქვედა ყბას მიაკვლიეს. ამ დროიდან ქართველ არქეოლოგებს გერმანელი კოლეგები შეუერთდნენ. სულ მალე დმანისმა მსოფლიო მეცნიერული წრეების ყურადღება მიიპყრო და ის საერთაშორისო კვლევის ობიექტი გახდა. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ხელმძღვანელობით აქ ინტენსიურად მუშაობდნენ გერმანელი, ამერიკელი, ფრანგი და ესპანელი მეცნიერები.
დმანისის აღმოჩენა იმით იყო განსაკუთრებული, რომ იგი ორჯერ აძველებდა პირველი ევროპელის მანამდე მიღებულ ასაკს.
Category: ისტორია |
Views: 2397 |
Added by: TeMo |
Date: 2016-10-30
|
|
1089 წელს საქართველოს სამეფო ტახტზე ავიდა 16 წლის ჭაბუკი, მეფე დავით IV. ამ სახელოვანი მეფის დროს ქართველი ხალხი ფიზიკურ განადგურებას გადაურჩა; დავითმა შეძლო ქვეყნის გაერთიანება და განმტკიცება, რისთვისაც ხალხმა აღმაშენებელი უწოდა.
დავით აღმაშენებლის მეფობის ხანა საქართველოს პოლიტიკური და ეკონომიკური ძლიერების ხანაა. საქართველო წინა აზიის უძლიერესი სახელმწიფო გახდა. დავითი აგრძელებს ბიზანტიურტიტულიანი ქართული მონეტების ორი ტიპის მოჭრას.
პირველ ტიპზე მოთავსებულია წარწერა: “ქრისტე, ადიდე დავით აფხაზთა მეფე და სევასტოსი”, მეორის ცენტრში კი გამოსახულია ჯვარი და წრიული წარწერა: “ქრისტე, ადიდე დავით მეფე და სევასტოსი”. მოგვიანებით, მეფემ უარი თქვა ბიზანტიურ ტიტულზე და როდესაც 1118 წელს აიღო ლორე და გააუქმა ტაშირის სამეფო, სპილენძის მონეტა მოჭრა, რომლის ავერსზე გამოსახულია მეფე საიმპერატორო ინსიგნიებით, ხოლო რევერსზე – მედიდური წარწერა: “მეფე აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა”. ეს მონეტა უნიკალურია და დღეს დიდი ბრიტანეთის მუზეუმშია დაცული. მონეტის წარწერის შინაარსი სრულად ასახავს ქვეყნის რეალურ პოლიტიკურ მდგომარეობას – იმ დროისთვის საქართველო წინა აზიის ერთ-ერთი უძლიერესი სუვერენული სახელმწიფოა.
|
ქართლის წარმართი მეფეები
1. ფარნავაზი _ ძვ. წ. IV _ III სს.
2. საურმაგი _ ძვ.წ. IIIს
3. ფარსმანი _ ძვ.წ. II ს-ის 50-იანი წლები
4. არტაგი _ ძვ. წ. I ს-ის 60-იანი წლები
5. ფარნავაზ II _ ძვ. წ. I ს-ის 30-იანი წლები
6. მითრიდატე I _ ძვ. წ. I ს-ის 30-იანი წლები
7. ფარსმან I _ ახ. წ. I ს-ის 40-50 –იან წლები
8. მითრიდატე II _ I ს-ის 70-იან წლები
9. ფარსმან II (ქველი) _ II ს-ის 30-50-იან წლები
10. ხსეფარნუგი _ II ს-ის 60-იან წლები
11. რევი I (მართალი) _ III ს-ის II ნახევარი
12. ასფარუგი _ III ს-ის დასასრული ან IV საუკუნის დასაწყისში
|
XII საუკუნე საქართველოს ისტორიაში ძლიერების და კეთილდღეობის ხანაა, მას საფუძველი დავით აღმაშენებლმა ჩაუყარა და მისმა მემკვიდრეებმა ეს საფუძველი კიდევ უფრო განამტკიცეს, გიორგი III მამაზე მეტად მტკიცე და თავისი პოლიტიკის თანმიმდევრულად გამტარებელი გამოდგა, თავის მონეტებზე გიორგი III მესიის მახვილად იწოდებოდა, რაც მიგვანიშნებს, რომ სახელოვანი პაპის დაწყებული საქმე უნდა გააგრძელოს _ ამიერკავკასიიდან მტრის განდევნა დაუსახავს მიზნად.
Category: ისტორია |
Views: 2043 |
Added by: TeMo |
Date: 2016-05-26
|
|
|